Kringlooplandbouw, is dit ook weggelegd voor akkerbouwers?

In 2021 is het project DAW Krimpenerwaard en Schieland opgeschaald, waarbij er ook een groep met akkerbouwers opgestart is. Binnen deze groep zijn er soortgelijke doelstellingen om aan te werken. Hoe kunnen akkerbouwers ook bijdragen aan het verbeteren van de waterkwaliteit? En hoe wordt er met de mineralenstromen op de bedrijven omgegaan? Om dit goed in beeld te krijgen is er een eigen versie van de KringloopWijzer ontwikkeld door PPP-Agro Advies. Wat laten de eerste uitkomsten zien?

Waar de melkveehouderijsector al jaren bekend is met de KringloopWijzer, staat dit bij collega-akkerbouwers nog wat in de kinderschoenen. Zo wordt het ook door de akkerbouwer-deelnemers ervaren. Wat houdt het nu precies in en hoe werkt het? Hier doken we tijdens een aantal groepsbijeenkomsten dieper op in.

Van elkaar leren

De eerste KringloopWijzer-uitkomsten van de groep akkerbouwers riepen best de nodige vragen op. Zeker bij de overschotten aan stikstof en fosfaat. De variatie tussen de deelnemers was namelijk op bedrijfsniveau best groot.

De bedrijfsuitkomsten werden vervolgens verder uitgesplitst en specifiek per teelt in beeld gebracht. Deze verdieping gaf veel verheldering voor de deelnemers aangezien bleek dat de bemesting en gewasbehoeften per teelt nogal verschillen van elkaar.

Wat nog wel tot discussie leidde waren de uitkomsten tussen de bedrijven en de wettelijke gebruiksnormen, ofwel het maximum aan stikstof en fosfaat uit meststoffen waaraan deelnemers zich moeten houden. Ook dit werd verder uitgediept tijdens de groepsbijeenkomsten, om van elkaar te kunnen leren en zodoende de benutting van stikstof en fosfaat verder te kunnen verbeteren.

Onttrekking van fosfaat

Figuur 2. N-benutting en overschot/ha DAW akkerbouwgroep en landelijk (NL) Bron: DAW akkerbouwgroep en Agrimatie (maart 2025)

Inmiddels is de ervaring dat de benutting van stikstof binnen de groep aan het verbeteren is (zie figuur 2). Ofwel, de bemesting die gedurende de teelt wordt toegepast geeft meer rendement met de oogst. Bij fosfaat gaat dit wezenlijk anders. Er is namelijk continu sprake van een onttrekking van fosfaat aan de bodem. Ofwel, tijdens de oogst van de gewassen wordt er meer fosfaat (ca. 60%) aan de bodem onttrokken dan dat er via de bemesting aangewend mag worden.

Tijdens de laatste bijeenkomst probeerden we te achterhalen hoe dit komt. We legden de resultaten van de deelnemers naast de landelijke cijfers voor kleigrond en kwamen tot de ontdekking dat hier een serieus verschil aanwezig is (zie figuur 3).

Figuur 3. P-overschot/ha DAW akkerbouwgroep en landelijk (NL) Bron: DAW akkerbouwgroep en Agrimatie (maart 2025)

Is er landelijk structureel sprake van een fosfaatoverschot van circa 12 kg per ha kleigrond, in de groep deelnemers hebben we te maken met een gemiddelde onttrekking van 23 kg fosfaat per ha kleigrond. Dat komt neer op een verschil van 35 kg fosfaat per ha. Dit baart de deelnemers zorgen. Hoe moeten we hiermee omgaan op de langere termijn? Blijft de bodem wel vruchtbaar genoeg?

Wat verder naar voren kwam is dat de gemiddelde opbrengsten bij de gewassen in deze groep fors hoger liggen dan landelijk het geval is. Dit is tegelijkertijd ook de aanleiding voor het grote verschil in onttrekking.

Antwoorden vinden

Er blijven nog de nodige vragen achter waar we in de loop van de tijd graag een antwoord op willen vinden. Wat gaat dit betekenen en hoe kunnen we hier het beste op inspelen? Moeten we op dezelfde manier door of is er een verandering in de bedrijfsvoering nodig? En zo ja, welke? Kortom, het wordt vervolgd.

Bron: nieuwsbrief DAW Krimpenerwaard & Schieland, geschreven door Sjon de Leeuw en Arie van der Hoek (deelnemer DAW).

Over DAW Krimpenerwaard & Schieland

In 2013 startte het project ‘DAW Krimpenerwaard’, toen alleen nog voor melkveehouderijen in de gemeente Krimpenerwaard. In 2021 is het project uitgebreid met melkveehouderij- en akkerbouwbedrijven in het Schielandgebied. Sindsdien draagt het project de naam ‘DAW Krimpenerwaard & Schieland’.

Het project DAW Krimpenerwaard & Schieland is onderdeel van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Het DAW is een initiatief van LTO Nederland waarin samen met waterschappen wordt gewerkt aan schoon en voldoende water en een gezonde bodem. Voor meer informatie zie www.agrarischwaterbeheer.nl. Of neem contact op met Jurian Korevaar en Sjon de Leeuw.