Leven voor de bodem

Een goed werkende bodem is voor elke landbouwer van belang, maar op biologische bedrijven maakt de grond nog sterker het verschil. Wilko en Hermien Kemp wilden op een deel van hun percelen het gebrek aan bodemleven repareren. Dick-Jan Koster voorzag hen van advies.

Het melkveebedrijf van Wilko en Hermien Kemp werd in één klap behoorlijk extensiever toen ze elf hectare weiland van de buurman konden kopen. Dankzij een vrijwillige kavelruil was het een financieel aantrekkelijke investering, ook al was de extra grond niet nodig voor de eigen ruwvoederbehoefte. De uitbreiding van het areaal was voor de melkveehouders uit Kortenhoef aanleiding voor een omschakeling naar biologische landbouw. ‘Als je minder dan 12.000 kilo melk per hectare produceert ben je eigenlijk dom als je niet omschakelt naar biologisch’, legt Wilko uit. Bij deze intensiteit is er ondanks een verlies aan grasopbrengst en kwaliteit nog steeds voldoende ruwvoer. De hogere melkprijs draagt bij aan extra rendement, zelfs bij een iets minder hoge melkproductie van de 130 melk- en kalfkoeien. Zijn vrouw Hermien vult Wilko aan: ‘We strooiden al weinig kunstmest en je merkt aan de sentimenten in de samenleving dat biologisch boeren toekomst heeft. Bovendien stonden onze kinderen er ook achter. Als zij hadden gezegd “wij willen knallen en 200 koeien melken” dan hadden we een andere keuze gemaakt.’

Spade in de grond

De keuze voor biologisch boeren betekent volgens de ondernemers dat de bodem nóg belangrijker is voor een succesvol bedrijf. Er valt immers niet meer te ‘corrigeren’ met kunstmest of gewasbeschermingsmiddelen. ‘Onze bodem had een gebrek aan bodemleven. Het organische stofgehalte moest daarom omhoog. Een aantal percelen was bovendien erg droogtegevoelig’, zegt Wilko. Hij ging op zoek naar extern advies en schakelde PPP Agro Advies in. Dick-Jan Koster begeleidde het adviestraject. Hij stak eerst een spade in de grond om een idee te krijgen van het profiel in de bodem.
‘We ontdekten dat de bodem op een diepte van dertig centimeter keihard werd. Die vaste laag was ondoordringbaar voor de wortels van de grasmat.’ De vier profielkuilen toonden ook aan dat er onder de vaste laag nauwelijks nog bodemleven aanwezig was. Terwijl juist dat bodemleven een belangrijke rol speelt in het beschikbaar maken van voedingsstoffen voor de plant.
Eén van de maatregelen om het bodemleven te stimuleren was het aanbrengen van Bokashi, een mengsel van natuurmaaisel dat drie maanden lang heeft kunnen fermenteren. ‘We rijden het mengsel sinds 2016 jaarlijks uit op onze percelen om zo het bodemleven te activeren. Er zit riet in, lisdodde en veenmos, maar geen onkruidzaden. Het maaisel komt uit de Kortenhoefse plassen, waar geen zaden van onkruid in zitten. Het idee was dat het toevoegen van extra organische stof voor een actiever bodemleven zou zorgen.’ Een actief bodemleven maakt niet alleen meer voedingsstoffen vrij, het zou ook de vaste laag in de bodem kunnen losmaken.
Een andere methode om het bodemleven te activeren is het strooien van kalk. Wilko koos ervoor om traagwerkende kalk te gebruiken. Schelpen of eierschalen zijn traagwerkende kalkbronnen. Kalk zet de bodem aan tot mineralisatie, activeert het bodemleven. Maar snelwerkende kalk zou te veel ten koste gaan van het organische stofgehalte in de bodem.

Molploeg

Afgelopen voorjaar trok Kemp de conclusie dat het opbouwen van organische stof op zijn percelen erg langzaam gaat. Hij besloot daarom in te grijpen met een molploeg. De verwachting is dat het bodemleven meer zuurstof krijgt en actiever wordt. Een molploeg is een lange tand van zo’n 1,5 meter die achter de trekker aan door het zand wordt getrokken. De tand tilt de grond als het ware omhoog. Wilko: ‘We gaan er van uit dat de bodem het vocht nu beter vasthoudt en dat de wortels het dieper weg kunnen halen.’ De melkveehouder heeft nog geen nieuwe profielkuilen gegraven om het effect van de bewerking te evalueren.

Sparringpartner

De aanpak van Dick-Jan is volgens Kemp zeer deskundig. ‘Hij is goed op de hoogte en ingelezen in de actuele regelgeving. Ik bel hem regelmatig om even te sparren.’ Kemp werkt graag met een sparringpartner omdat je als ondernemer nu eenmaal niet alles kunt weten. Ook de ideeën die hij zelf aandraagt stemt hij graag af met de deskundigheid van zijn adviseur. Zo voegt hij sinds drie jaar zeewater toe aan zijn drijfmest. Het zout in zeewater is rijk aan mineralen die in staat zijn de grond te herstellen. En het verdunningseffect is gunstig voor de benutting van stikstof. ‘Dick-Jan en ik zeggen elkaar wat we denken, dat is een prettige manier van samenwerken.’

 

Een klankbord voor de klant

Dick-Jan Koster is als bodemcoach twee keer op het bedrijf van Wilko Kemp geweest. Op een aantal droogtegevoelige percelen wilde het gras matig groeien. De adviseur van PPP-Agro Advies begon zijn werk met het graven van profielkuilen om een goed beeld te krijgen van de bodem. Op basis van die informatie volgde het advies om het bodemleven te activeren met vaste mest en Bokashi. ‘Wilko is een klant die graag wil sparren met een adviseur. Hij zoekt echt een klankbord. Zit ik op de goede weg? Wat vind jij er van? Voor een adviseur is het prettig als de klant zelf meedenkt’, vertelt Koster.
Een klankbord kan helpen bijsturen in de bedrijfsvoering waar dat nodig is. Het is geen draaiboek voor de ondernemer. De keuze voor de molploeg was wat Koster betreft bijvoorbeeld nog niet nodig, maar de klant blijft zelf aan het stuur. ‘Soms is het ook goed om de bodem zijn werk te laten doen. Bodemkunde is geen exacte wetenschap, geduld is belangrijk. Een molploeg is zeker een optie, alleen ben ik er met minder dikke lagen wat terughoudender in. Het effect ervan is erg afhankelijk van de weersomstandigheden na afloop van de bewerking’, legt Dick-Jan uit. Hij is enorm benieuwd wat het resultaat is van de bewerking. Het graven van nieuwe profielkuilen zou op dit moment al een goed beeld kunnen geven.

De adviezen van Dick-Jan werden mede mogelijk gemaakt door Landbouwportaal Noord-Holland, een samenwerking tussen waterschappen, LTO en diverse natuurcollectieven.

Auteur: Tijmen van Zessen

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Dick Jan Koster mail dj.koster@ppp-agro.nl of tel. 06-23058194

20201030-_MG_8012-bewerkt

Meer weten?

Meer nieuws

Maak hier een keuze tussen alle nieuwsberichten op basis van thema
  • Maak hier een keuze tussen alle nieuwsberichten op basis van thema
  • Advies
  • Bedrijfsadvies
  • Coaching
  • Financieel advies
  • Geen categorie
  • Innovatie
  • Kennis
  • Nieuws
  • Praktijkbegeleiding
  • Procesbegeleiding
2024-03 Open dag 13 april 4-3

Open dag | 13 april bij melkveebedrijf De Jong in Vlist

Klimaatslim boeren op veen - website

Resultaten van 5 jaar klimaatslim boeren op veen

Bemest op z'n Best stikstof optimaal benutten

Stikstof optimaal benutten