Werken aan toekomstbestendige bedrijfsvoering in Westerkwartier

3 augustus 2023

Hoe ontwikkel je een toekomstbestendig en robuust bedrijfssysteem waarmee je een antwoord hebt op de vragen rondom milieu, natuur, landschap en economische weerbaarheid? Wat kost het eigenlijk om natuurinclusief te gaan boeren? En vooral: wat kan het opleveren? De melkveehouders van Westerkwartier Natuurinclusief (Groningen) gingen met deze vragen aan de slag. Ze worden daarbij geholpen door onder andere Menno Kamminga van PPP-Agro Advies Noord.

Strategisch traject

In maart 2022 startte het traject met een aantal groepsbijeenkomsten met verschillende thema’s. Daarop volgden individuele gesprekken met bedrijfsverkenningen in de praktijk. Die gingen over de achtergrond, de persoonlijke motivatie en de omstandigheden van de deelnemers. Daarnaast gingen ze hier dieper in op de cijfers en de uitgangspunten. Nu worden er één-op-één gesprekken gevoerd om de melkveehouders te helpen bij het formuleren van hun stip op de horizon en de weg daarnaartoe.

“We hebben van iets abstracts iets concreets gemaakt, wat in de praktijk heel goed te gebruiken is.”

Aanpak Westerkwartier Natuurinclusief

Menno voert de persoonlijke gesprekken. “Ik ben blij dat we wat langer de tijd hebben mogen nemen om deze belangrijke gesprekken te voeren. We hebben voorcalculaties gedaan en we deden een inventarisatie met betrekking tot de natuurinclusieve plannen. Op basis van die data maken we conceptplannen die we met de boer bespreken. We hebben van iets abstracts iets concreets gemaakt, wat in de praktijk heel goed te gebruiken is.”

Keuzes maken, duidelijkheid geven

Het implementeren van veranderingen is een proces dat tijd en begeleiding vereist. Om de veranderingen te laten beklijven is het nodig dat andere partijen ook te betrekken, bijvoorbeeld banken, overheid en supermarkten. Zo wordt de benodigde ruimte gecreëerd.

Met dit project hopen de deelnemers en project(bege)leiders inzichtelijk te maken welke stappen en keuzes nodig zijn om die ruimte te creëren. Is het bijvoorbeeld mogelijk om met een vijf of zes cent hogere melkprijs te extensiveren en een rendabel natuurinclusief bedrijf te hebben? “Waar hebben we het dan over als extra uitgaven voor consumenten aan zuivelproducten in de supermarkt?”

Wat is de gewenste uitkomst?

Menno heeft geen gewenste uitkomst. Hij laat de boer spreken over wat zij willen en waar ze mogelijkheden zien. Hij kijkt vervolgens of dat binnen de regels past en of het aansluit op de maatschappelijke wensen. ‘Waar ben je goed in?’ en ‘wie ben jij als boer?’ zijn belangrijke uitgangspunten.

Het project is een succes als er straks een rapport ligt waar de deelnemers mee verder kunnen. Waar ze houvast aan hebben om te bepalen wat ze gaan doen en hoe ze daarmee een rendabel verdienmodel houden. Daarnaast werken de begeleiders aan een rapport over de effecten van de individuele plannen op het hele gebied hebben: wat de natuurwinst is en welk effect de plannen op de emissies hebben. Zo worden de milieuwinst en de financiële consequenties in kaart gebracht.

Wordt het Westerkwartier natuurinclusiever?

De verwachting is dat het Westerkwartier natuurinclusiever zal worden, die mindset blijkt uit de gesprekken die Menno en zijn collega’s hebben gevoerd. Elke veehouder heeft unieke behoeften en doelstellingen. Door individuele plannen te maken, worden gepersonaliseerde oplossingen geboden die aansluiten bij de ambities van de boeren.

“Als we het doel helder hebben maken we het concreet. Wat betekent het financieel? Wat zijn de randvoorwaarden? Wat zijn de gevoeligheden? Wat zijn de risico’s? Zodat ze met het plan ook een beeld hebben van de consequenties”, zegt Menno.

Verdienmodel staat centraal

Een van de belangrijke doelstellingen van het project is het centraal stellen van het verdienmodel van de boeren. De strategische bedrijfsplannen moeten leiden tot concrete resultaten en bijdragen aan de financiële duurzaamheid van de bedrijven. Daarom kijken de begeleiders tijdens de individuele trajecten specifiek naar de financiële aspecten van de bedrijfsvoering. Boeren krijgen inzicht in hun kosten, opbrengsten en mogelijke risico’s, waardoor ze weloverwogen beslissingen kunnen nemen, hun bedrijfsvoering kunnen optimaliseren en natuurinclusiever kunnen maken.

“Natuurinclusief betekent extensief, eigenlijk is er dan geen ruimte voor intensief.”

Oplevering van het project

De deelnemende boeren krijgen een individueel verslag. Daarnaast komt er een (openbaar) projectverslag waarin de betekenis voor het gebied te lezen is. In welke richting wil de groep boeren zich ontwikkelen en wat hebben ze daarvoor nodig van anderen? We maken inzichtelijk wat natuurinclusiever boeren kost én oplevert. Een klein voorproefje van de mogelijke conclusie van Menno: “In twee zinnen: natuurinclusief betekent extensief, eigenlijk is er dan geen ruimte voor intensief. En extensief kost geld en vraagt ruimte.”