Hoeveel is uw voer u waard?

Dit voorjaar is er veel grove en vaak droge kuil geoogst in grote hoeveelheden. Overal zijn daarom hoge kuilen te vinden die vaak niet goed vastzitten.

Hoe groot zijn de verliezen door broei?

Afgelopen winter heeft Jurjan de Bruin binnen het project “wijzer op veen” een onderzoek gedaan naar broei en dichtheid van kuilen. Ondanks dat de kuilen toen gemakkelijker goed te houden waren, dan de huidige voorjaarskuilen, waren de effecten van broei groot.

Om te beginnen zijn broeiverliezen niet te onderschatten, een verhoging van 5 graden leidt al tot 1,2 procent drogestof verlies per dag, bij 15 graden verhoging is dit met 3,5 procent per dag, 3x zo hoog. Daarnaast dalen het suiker en ruw eiwit gehalte in broeiend gras wat neerkomt op ongeveer een voederwaarde verlies van 9 VEM en 3 gram ruw eiwit per dag, bij 10-20 graden temperatuurverhoging. Daarnaast is er nog het sterke verlies aan smakelijkheid, daarmee opname en melkproductie.

Het is wat kort door de bocht, maar het is niet heel zinvol om de drogestof opbrengst van het land en melkproductie van de koe te verhogen met allerlei middeltjes als er op uw bedrijf nog regelmatig broei voorkomt. Het beperken van die verliezen is dan een zinvollere maatregel.

Wat bepaalt het ontstaan van broei?

Uiteraard zijn er veel factoren zoals zuurtegraad, inkuilkwaliteit en afdeklaag die invloed hebben op broei. Uit het onderzoek van Jurjan komen de volgende belangrijke aspecten naar voren.

• Drogestof percentage kuil (In een droge kuil is minder suiker omgezet naar zuur, zuur werkt conserverend, en daarbij is er meer suiker over en dus “brandstof” voor het broeiproces)
• Voersnelheid (Het broeiproces krijgt geen tijd om goed op gang te komen).
• Dichtheid kuil (minder luchtintreding, en dus minder zuurstof voor broei).

In het onderzoek van Jurjan bleken het D.S. % van de bovenlaag van de kuil en de algehele voersnelheid de belangrijkste factoren in het ontstaan van broei. Een hoger droge stof percentage zorgt er ook voor dat het lastiger wordt om een goede dichtheid te krijgen in de graskuil, doordat het gras minder snel vast kan worden aangereden. Een goed aangereden graskuil is minder gevoelig voor een temperatuurverhoging.

Naast het drogestofpercentage in de bovenlaag kwam duidelijk naar voren in het onderzoek dat een voersnelheid van minimaal twee meter in de week er bijna altijd voor zorgt dat de temperatuur van de graskuil niet zal verhogen.

Over het onderzoek van Jurjan is in wijzer op veen ook een filmpje met hem gemaakt, die kun hier vinden: https://www.youtube.com/watch?v=IVXLnoxN34A

Waar moet u op letten tijdens het in- en uitkuilen?

Wat betreft het afdekken en voorkomen van luchtindringing kwam in diverse onderzoeken naar voren dat van de verschillende methoden van gewicht op de kuil brengen (zand, spanbanden, banden) zand de beste methode is. Op dit moment is dat niet gangbaar in het veenweidegebied.

Bij deze zou ik een pleidooi willen houden om te investeren in het eigen voer volgend voorjaar. Dus zorg voor veel aanrij capaciteit (huur b.v. een extra mannetje in), werk met krimpfolie; daardoor ontstaat minder luchtintreding, dek de kuil gelijk af als u klaar bent. Afdekken met zand is in dit gebied niet heel gangbaar maar is samen met voersnelheid een effectieve methode om broei te voorkomen.

Probeer ook het droge stof percentage niet boven de 50% te laten komen. Tussen de 45 en 50% is een mooie waarde voor voorjaarsgras op grasbedrijven. Daarmee komt er meer DVE in het gras, voor het voorkomen van broei is dit echter een lastig drogestof gehalte. Daarom is voersnelheid en heel goed afdekken bij deze kuilen van groot belang.

Voldoende lege platen in het voorjaar helpt ook. Dan kunt u gelijk al twee kuilen maken waar latere sneden bovenop komen. Zodat het drogere voorjaarsgras onderin zit. Maak de kanten van rijkuilen of als u boven de sleufsilo wand komt niet te recht, maar goed schuin dan blijft er gemakkelijk zand op liggen en voorkomt u dat bij het uitkuilen; lucht langs de moeilijk strak te houden zijkant ver in de lengte van de kuil kan komen.

Maar wat te doen met de broeiende kuilen van dit moment; de  echte vraag is hoeveel heeft u er voor over in tijd en geld, gemakkelijke oplossingen bestaan niet.

Wat zijn de belangrijkste punten?

1. Gewicht op de kuil brengen, bij voorkeur zand.
2. Voersnelheid omhoog door al het vee van deze kuil te voeren. Dis is voor het melkvee vanuit voedingsoogpunt niet altijd gewenst. Het alternatief is: in een keer een stuk weggooien, de kuil naar voren trekken (overkuilen) en met zand afdekken. De voersnelheid moet na het overkuilen minimaal 2 meter per week bedragen.

Kortom hoeveel is het voer u waard? Want om het goed te krijgen en houden, is altijd tijd en moeite nodig. Bij 10% broei komen de broeiverliezen al snel boven de 100 kg ds/ha. Daar komt het kwaliteitsverlies en verlies aan smakelijkheid nog bovenop.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Wim Honkoop mail: w.honkoop@ppp-agro.nl of tel. 06-13522542