Aan de weidegang blijven (terugblik)

Het optimaal benutten van eiwitrijk herfstgras en inzicht in de kritische momenten rondom weiden en maaien in de herfst. Dit waren de belangrijkste thema’s tijdens de eindbijeenkomst van Bewust Beter Beweiden, met een farmwalk, op de bedrijven van Cor Rijneveld en Johan Burggraaf. Tegelijkertijd was er aandacht voor de verschillen tussen roterend standweiden en omweiden en het effect van weiden op ammoniak emissie.

Cor Rijneveld en Johan Burggraaf over weidegang

Cor Rijneveld uit Linschoten past sinds enkele jaren het roterend standweiden toe. Achter de boerderij van Rijneveld ligt zestien hectare grasland, verdeeld in twee blokken, van ieder acht hectare. Beide blokken zijn opgedeeld in zes percelen van ongeveer 1,3 hectare groot. In het voorjaar bepaalt Rijneveld welk blok het meeste geschikt is voor de eerste weidegang. Zodra het gras een lengte van 9 centimeter heeft, worden de koeien ingeschaard. De koeien krijgen iedere dag een nieuw perceel. Na zes dagen komen ze weer terug in het eerste perceel. Deze cyclus herhaalt zich tot het gras in het ‘maaiblok’, na de eerste keer maaien, lang genoeg is voor beweiding.

Johan Burggraaf uit Zegveld is een echte omweider, op vijftig hectare grond houdt hij 95 tot 100 koeien. Zijn doel is zoveel mogelijk weidegras in de koe te krijgen, tegen minimale kosten. Hij streeft ernaar de koeien vroeg in het voorjaar naar buiten te doen en laat in het najaar pas weer op te stallen. Op het blok waar hij start met weiden wordt vroeg mest uitgereden. De koeien gaan naar buiten zodra de grond het toelaat, er voldoende gras is en de weersverwachtingen goed zijn. Meestal is dit rond 1 april. Gedurende seizoen is hij vaak aan het maaien om schoon vers gras voor de bek te houden.

Door de koeien ‘hongerig’ naar buiten te sturen, stimuleert Rijneveld de koeien om ook in de herfst zoveel mogelijk gras op te nemen. Wim Honkoop, weidecoach bij PPP-Agro Advies, geeft aan dat uit onderzoek is gebleken dat koeien in een korte tijd veel vers gras op kunnen nemen als ze hongerig zijn. Dit past ook bij het natuurlijke principe van het dier waarin het in korte tijd veel bunkert en daarna gaat herkauwen. Dit vraagt echter wel even wat gewenning.

Weiden in het najaar

Voor weidegang in de herfst zijn twee zaken belangrijk; draagkracht en smakelijkheid. Op de eerste heb je beperkt invloed, op de tweede kun je wel invloed uitoefenen. Voor een goede smakelijkheid; zorg dat je eind augustus bij bent met maaien, maai liever iets teveel dan te weinig. Dit jaar was er in september nog volop kans om te maaien.

Dit is belangrijk omdat te lang gras gaat onderin schimmelen en stinken en dat gaat ten koste van de smakelijkheid. Door het gras kort te houden lever je wat in op opbrengst, maar boek je winst bij de verse grasopname en benutting. Hiermee start je de herfst met een korte graslengte. Een kortere graslengte (max. 10 cm) is essentieel om het gras aan de voet droog te kunnen laten worden. De vuistregel is daarom dat de wind langs de voeten van het gras moet kunnen waaien. Kan dit niet doordat het gras te dicht en te lang is dan gaat het onderin snel schimmelen en stinken en neemt de smakelijkheid en opname snel af.

Andere belangrijke maatregel is om in de herfst elke dag een nieuwe perceel te geven en over veel percelen te ropteren, dit voorkomt teveel vertrapping en het gras is smakelijker. Om verdere vertrapping te voorkomen kun je de drogere percelen even laten wachten met beweiden totdat het natter wordt. Ook helpt het om achter in het perceel erin te gaan en voor eruit. Als dat niet kan zorg voor twee ingangen, ga er op de verste hoek in en op de hoek aan de kant van de stal eruit.

Maaien in het najaar

Het maaien van herfstgras vooral later in de herfst vraagt om aandacht. Bij goede weersomstandigheden is het beter om pas na 1 of enkele dagen mooi weer te gaan maaien. Dit verhoogt het suikergehalte van het gras, met een betere conservering van de kuil tot gevolg. Hoe droger de kuil gemaakt wordt, hoe beter deze benut baar is (hoger DVE, lager OEB, vooral in een gras rantsoen). Tenslotte adviseert Honkoop een veldperiode van maximaal twee dagen. Om onder minder gunstige omstandigheden, toch een acceptabele droge stof te bereiken, betekend dit al snel 2 keer schudden. Bij vochtig herfstweer adviseren de boeren elkaar pas te gaan maaien wanneer het gras afgedroogd is. Is het niet mogelijk het gras voldoende te drogen dan kan het toevoegen van perspulp of melasse helpen om het suikergehalte in de kuil te verhogen. Bij nat gras in de herfst is het tekort aan suiker altijd het probleem voor de conservering.

Ammoniak en weidegang

Tijdens een van de workshops gaf Dick Jan Koster toelichting op de ammoniak emissie bij weiden in relatie tot opstallen. Er is nog wel wat onduidelijkheid op dit thema. Een van de opvallende zaken is dat de hoogte van de winst van meer uren weiden, samenhangt met het al gerealiseerde RE-totaal gehalte van het rantsoen. Als dit ‘scherp’ is (onder de 160gr/kg ds.), met daarbij een goed VEM gehalte, is het effect minder groot. In het reken voorbeeld komen we bij een grasbedrijf met een ‘scherp’ rantsoen op ongeveer 1 gram minder ammoniak emissie per koe, per uur weidegang.

Op bedrijven waar de stikstofvoorziening via het rantsoen ruimer is, wordt de besparing in ammoniak groter. Dat de winst in kilo’s relatief beperkt lijkt hangt ook samen met de uren weidegang op jaarbasis. Als je 2000 uur weidt is dat ongeveer 22% van de uren op jaarbasis. Dat betekend dat bijna 78% van de mest nog in de stal terecht komt. Bij bedrijven die bijvoorbeeld van 720 uur weiden (de minimum eis) naar 1000 uur gaan zijn de percentages nog lager. Er is hier dus winst te halen maar de winst lijkt lager dan vooraf gedacht. Alleen bij veel weiden, dus 2000 uur of meer wordt echt resultaat geboekt op een lagere ammoniak emissie. Dit is alleen mogelijk bij een grote huiskavel zodat de dieren voldoende op kunnen nemen. In de praktijk is dat op veel bedrijven en vooral op bedrijven met een robot een behoorlijke uitdaging.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Wim Honkoop tel. 06-13522542 of mail w.honkoop@ppp-agro.nl

Via onderstaande bijlage kunt u de hand outs en presentatie openen

hand out: Farmwalk Cor Rijneveld

hand out: Farmwalk Johan Burggraaf

PPT: Weiden en Ammoniak